طرفین مذکور همزمان با افزایش تهدیدهای کاخ سفید علیه تهران، سه‌شنبه هفته گذشته در قالب رزمایش مرکب دریایی ۲۰۲۵ به نمایش قدرت نظامی خود پرداختند، موضوعی که از دید محافل تحلیلی غرب پنهان نماند.
بیانیه مشترک نشست سه‌جانبه ایران، چین و روسیه
تمرکز نشست کاظم غریب‌آبادی، سرگئی ریابکوف و ما ژائوسو بر تحولات مرتبط با موضوع هسته‌ای و رفع تحریم‌ها عنوان شده است. مائو نینگ، سخنگوی وزارت خارجه چین اعلام کرد این نشست یکی از مهم‌ترین تلاش‌های دیپلماتیک از سوی چین با هدف تقویت رایزنی و مهیا کردن شرایط از سرگیری مذاکرات در اسرع وقت است. وی افزود: در برهه کنونی بر این باوریم طرف‌ها باید خویشتن‌داری کنند. صادقانه امیدواریم همه طرف‌ها در این راستا حرکت کنند و به اعتمادسازی و برطرف کردن شک و تردید و گفت‌وگو روی آورند.
در پایان نشست مذکور البته بیانیه‌ای مشتمل بر هشت بند منتشر شد که در آن آمده است: ۱. نشست پکن میان چین، روسیه و ایران در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ با موفقیت برگزار شد. ۲. سه کشور بر ضرورت لغو تمامی تحریم‌های غیرقانونی یک‌جانبه تأکید کردند. ۳. سه کشور دوباره تأکید کردند تعاملات دیپلماتیک، سیاسی و گفت‌وگوی مبتنی بر اصل احترام متقابل، تنها گزینه عملی و معتبر در این خصوص است.
۴. سه کشور تأکید کردند طرف‌های ذی‌ربط باید متعهد به توجه به دلایل ریشه‌ای وضعیت کنونی بوده و اعمال تحریم، فشار، تهدید و توسل به زور را ترک کنند.
۵. سه کشور بر اهمیت قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد شامل زمان‌بندی‌های مندرج در آن تأکید کرده و از طرف‌های ذی‌ربط خواستند از انجام هر اقدامی که موجب تشدید وضعیت شده اجتناب کنند تا فضا و شرایط مناسب برای تلاش‌های دیپلماتیک ایجاد شود.۶. سه کشور بر اهمیت احترام به معاهده منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای به عنوان سنگ بنای رژیم بین‌المللی منع اشاعه تأکید کردند. ۷- ایران و روسیه از نقش سازنده چین و میزبانی‌اش از نشست پکن قدردانی کردند و سه دولت توافق کردند مشورت‌ها و همکاری‌های نزدیک خود را در آینده ادامه دهند. ۸- سه کشور همچنین در مورد موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی مورد علاقه مشترک تبادل نظر کرده و توافق کردند همکاری‌های خود را در سازمان‌های بین‌المللی و ترتیبات چندجانبه مانند سازمان همکاری شانگهای و بریکس حفظ و تقویت کنند.
پیشنهادهای پنج‌گانه چین
نشست دیپلماتیک میان سه کشور شرقی در حالی برگزار شد که در پی آن رسانه‌های چینی از پنج پیشنهاد پکن درباره پرونده هسته‌ای ایران رونمایی کردند. وانگ‌یی، وزیر خارجه چین در دیدار با غریب‌آبادی و ریابکوف، نظرات پنج‌گانه چین در مورد موضوع هسته‌ای ایران را این گونه شرح داد: نخست، باید بر روش‌های دیپلماتیک و مسالمت‌آمیز در حل اختلافات پایبند بود و با توسل به زور و تحریم‌های غیرقانونی برای حل موضوع مخالفت کرد. دوم، باید بر حفظ توازن میان حقوق و مسئولیت‌ها و میان عدم اشاعه هسته‌ای و استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای پایبند بود. ایران باید به تعهد خود مبنی بر عدم تولید تسلیحات هسته‌ای پایبند باشد و همه طرف‌های دیگر نیز باید به حق ایران برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای کاملاً احترام بگذارند. سوم، توافق جدید باید بر اساس برجام بدست آید. چین امیدوار است همه طرف‌ها در این مسیر همسو باشند و گفت‌وگو و مذاکره را در اسرع وقت از سر بگیرند و آمریکا نیز باید صداقت سیاسی خود را نشان دهد و هر چه زودتر به مذاکرات بازگردد. چهارم، باید بر ارتقای همکاری از طریق گفت‌وگو اصرار ورزید و با اجبار شورای امنیت سازمان ملل به مداخله مخالفت کرد. پنجم، باید به اصول گام به گام بودن و برابر بودن پایبند بود تا اجماع نظر از طریق مشورت حاصل شود.
پنجره دیپلماسی رو به آفتاب
نشست سه‌جانبه پکن که روز جمعه ۱۴ مارس برگزار شد را می‌توان به عنوان یک «پنجره دیپلماسی تازه رو به آفتاب» و یک مسیر جدید برای حرکت در راستای احیای توافق هسته‌ای و کمک به لغو تحریم‌ها تفسیر کرد.
رخداد اخیر به چند دلیل از اهمیت فوق‌العاده‌ای برای ایران برخوردار است که در زیر به تفصیل به آن پرداخته می‌شود. نخست آنکه، برگزاری این نشست کاملاً شرقی و بدون حضور نمایندگان غرب، در راستای یکی از اصولی‌ترین رویکردهای جمهوری اسلامی ایران مبنی بر «نگاه به شرق» برگزار شد. دوم، در کنار این نشست، پنج پیشنهاد سازنده از سوی وانگ‌یی، وزیر امور خارجه برای کمک به حل سیاسی مسئله هسته‌ای ایران مطرح شد که شاه‌بیت این پیشنهادها، تأکید چین بر این بود که «هر گونه توافق جدید در خصوص مسئله هسته‌ای ایران باید بر اساس توافق برجام شکل بگیرد». سوم اینکه، در نخستین بند از بیانیه مشترک این نشست بر «ضرورت لغو تمامی تحریم‌های غیرقانونی یک جانبه» تأکید شده است؛ موضوعی که اصلی‌ترین خواسته ایران از مذاکره و نشست هسته‌ای است به عنوان هدف اصلی توافق برجام محسوب می‌شود. چهارم، نشست پکن تنها به فاصله دو روز پس از یک رزمایش دریایی مشترک میان چین، ایران و روسیه برگزار شد. پیام برگزاری تقریباً همزمان رزمایش مشترک و نشست مشترک سه‌جانبه میان سه کشور متحد شرقی حکایت از آن دارد که چین، ایران و روسیه نه تنها در موضوع‌های سیاسی، تجاری و اقتصادی (به عنوان کشورهای متحد و عضو سازمان همکاری شانگهای و بریکس)، بلکه در زمینه‌های نظامی و دفاعی نیز شریکان و متحدان راهبردی دیگری محسوب می‌شوند. پنجم، نشست سه‌جانبه پکن نخستین نشست مذاکرات هسته‌ای با حضور ایران پس از تماس‌ها و گفت‌وگوهای اخیر روسیه و آمریکا درباره مسئله هسته‌ای ایران بود به این معنا که روسیه هم احتمالاً با پیشنهادهای جدیدی در این نشست حضور یافته است. ششمین دلیل اهمیت و البته حساسیت نشست سه‌جانبه پکن را باید در «فرصت اندک» باقیمانده تا پایان اعتبار قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت جست‌وجو کرد. البته وانگ‌یی، وزیر امور خارجه چین در پیشنهادهای پنج‌گانه خود به صراحت به غرب درباره فعال کردن مکانیسم ماشه هشدار داد.
اژدها وارد می‌شود
در نهایت اینکه درست در روزهای اوج برخی خبرهای مهم در خصوص موضوع هسته‌ای ایران از جمله نامه دونالد ترامپ به ایران و پیشنهاد مذاکره درباره مسئله هسته‌ای، تلاش‌ها و علاقه‌مندی روسیه برای میانجی‌گری در پرونده هسته‌ای ایران، سخنان مهم رهبر انقلاب اسلامی درباره موضوع مذاکرات، ادامه روند گفت‌وگوهای ایران و سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان، نگرانی‌های کشورهای خاورمیانه از پیامدهای احتمالی و خطرناک حل نشدن این مسئله و... اکنون همه چشم‌ها به پکن دوخته شده تا ببینند آیا «مارس تاریخی پکن» که در سال ۲۰۲۳ توانست گره از مشکلات پیچیده ایران و عربستان باز کند (توافق مذکور ۱۰ مارس ۲۰۲۳ امضا شد)، برای گره‌گشایی از برجام هم مؤثر خواهد بود؟
چین به عنوان یکی از کشورهای گروه ۱+۵ که در مذاکرات منجر به امضای توافق برجام با ایران حضور داشت، با انتخاب دیپلماسی فعال و اثرگذار، همواره بر ضرورت بازگشت کشورها به مسیر مذاکره و گفت‌وگوی همراه با احترام و اعتماد متقابل به عنوان تنها راه حل مسئله هسته‌ای ایران تأکید کرده است. تحلیلگران بر این باورند چینی‌ها که به صبوری، تفکر عمیق و البته بی‌گدار به آب نزدن معروف هستند، اکنون پس از رصد دقیق تحولات اخیر از جمله رفتارهای آمریکا در قبال مسئله هسته‌ای ایران وارد میدان شده‌اند و تلاش خواهند کرد با جمع‌بندی از تمام این تحولات و اقدامات انجام شده اخیر، نهایت سعی خود را برای به نتیجه رساندن همه تلاش‌ها و منجر ساختن آن به یک مسیر سازنده منتهی به توافق از طریق گفت‌وگو انجام دهند.
پکن با توجه به برخورداری از روابط با واشنگتن و نیز برخورداری از روابط راهبردی عمیق با تهران، روابط راهبردی و همسویی مواضع با مسکو، برخورداری از منافع مشترک فراوان با بسیاری از کشورهای منطقه خاورمیانه و خلیج فارس و نیز به دلیل داشتن منافع مشترک و همکاری‌های تجاری گسترده با اروپایی‌ها، یکی از کشورهایی است که اهمیت فراوانی برای احیای توافق هسته‌ای ایران قائل است و از اهمیت حیاتی تجاری و اقتصادی آن برای خود نیز غافل نیست؛ لذا اژدهای زرد با برخورداری از چنین ویژگی‌هایی و البته برخوردار بودن از فنون و تاکتیک‌های دیپلماتیک منحصر به فرد می‌تواند از مؤثرترین بازیگران در روند کمک به حل و فصل مسئله هسته‌ای ایران باشد. در چنین شرایطی و نیز با توجه به اینکه ساعت شنی نشان‌دهنده مهلت اجرای توافق برجام با سرعت در حال خالی شدن است و تنها حدود هفت، هشت ماه زمان باقی است، این بار شاید بتوان بیش از همیشه برای باز شدن گره پیچیده و سخت مسئله هسته‌ای ایران، با به کارگیری تکنیک‌ها و تاکتیک‌های دیپلماسی چینی امیدوار بود.
۲۵ اسفند ۱۴۰۳ - ۰۸:۴۴
کد خبر: ۱۰۵۶۱۲۴
نشست هسته‌ای ایران و روسیه و چین، پنجره دیپلماسی رو به آفتاب
«مارس تاریخی پکن » گرهی را باز می‌کند؟
محمدرضا منافی، خبرنگار ارشد و تحلیلگر مسائل مرتبط با چین، ایران و خاورمیانه
در حالی که مطالبه دونالد ترامپ برای انجام مذاکره با جمهوری اسلامی به سبب زیاده‌خواهی وی به در بسته خورده و رهبر معظم انقلاب به صراحت تأکید کرده‌اند گفت‌وگو با این دولت قلدر آمریکا گرهی را باز نمی‌کند، روز گذشته در راستای تعمیق مناسبات میان ایران، روس
زمان مطالعه: ۶ دقیقه
نظر شما